‘Gewoon gaan sporten en gezond eten’ wordt vaak gezegd tegen mensen met overgewicht. Maar zo makkelijk als het lijkt is het voor veel mensen niet. Boon (30) en van Rossum (43) leggen in hun boek Vet belangrijk aan de hand van wetenschappelijke inzichten de complexiteit van vet en overgewicht uit. Mensen met obesitas kunnen er vaak niks aan doen. Voor meer dan de helft hangt het van je genen af hoe sterk je reageert op voedselprikkels. Ook hormonen spelen hierbij een rol.
Vet is een slim orgaan
Vetweefsel is een orgaan dat met de rest van je lichaam communiceert. Leptine is een van de honderden hormonen die wordt afgegeven. Het hormoon onderdrukt in je hersenen de honger en geeft aan hoeveel vetvoorraad er is. Bij genoeg vetreserves stimuleert het je verbranding. Er wordt meer leptine aangemaakt als er veel vet ophoopt in een vetcel. De aanhaakpunten (receptoren) in de hersenen worden slap wanneer er over een lange tijd te veel leptine vrij komt.
Als vrouwen over minder dan 17 procent lichaamsvet beschikken weten de hersenen bij gebrek aan leptine dat ze niet zwanger kan worden. Hierdoor blijven dan de eisprong en menstruatie uit. Bij mannen is het gevolg dat hun sperma slecht functioneert.
Eeuwenoud overlevingsmechanisme
Het jojo-effect ontstaat door een eeuwenoud ‘overlevingsmechanisme’. Vroeger was er niet altijd genoeg eten. Als er eten werd gevonden dan at je jezelf helemaal vol. Krijg je via voeding meer energie binnen dan je verbruikt, slaat het lichaam dit op in vetcellen. Eet je hierna te weinig pakt je lichaam deze reserves op. Dus als jij wilt afvallen en een dieet volgt met weinig calorieën maakt je lichaam meer ‘hongerhormonen’ aan waardoor je minder snel verzadigd raakt en je verbranding vertraagt: het jojo-effect.
Vetcellen blijven je hele leven bij je
Als je als volwassenen afvalt raak je geen vetcellen meer kwijt, alleen kilo’s. Dit komt omdat je tot ongeveer je 20ste lichaam cellen aanmaakt om vet op te slaan. Hierna blijft het aantal vetcellen gelijk.
Als kleinere vetcellen minder leptine afgeven, daalt je leptinespiegel relatief sterk en krijg je sneller honger. Het is zelfs zo dat als een chirurg een gedeelte van je vetlaag verwijdert het lichaam op andere plaatsen nieuwe vetcellen aanmaakt tot het aantal is hersteld.
Lekker snacken
Dag in dag uit zetten stoffen in je lijf je aan tot eten. Door ziekte kan er iets fout gaan met deze stoffen waardoor je enorme honger krijgt waar je niks aan kan doen. Cortisol is het hormoon dat onmisbaar is voor onze weerstand en stofwisseling. Als je te lang stress of slaaptekort hebt dan geeft dit hormoon onweerstaanbare zin om te snacken.
Het hormoon ghreline heeft als taak om de opbouw van vetvoorraden te stimuleren. De maag vraagt om voedsel door afgifte van dit hormoon. Denken aan lekker eten en gherline zet je ertoe aan.
Diabetes
Vetcellen in je buik in minder gunstig dan op je heupen. De vetcellen in je buik kunnen door de omliggende organen minder ruimte innemen. Als het niet meer past komt het rondom de buikorganen terecht. Op de lange termijn kan het diabetes veroorzaken omdat het de suikerstofwisseling verstoort in de lever en spieren. Hiernaast geeft buikvet ontstekingsstoffen af die aandoeningen als hart- en vaatziekten kunnen veroorzaken.
Witte en bruine cellen
In ons lichaam bestaat het meeste vetweefstel uit wit vet. Er zijn ook kleine hoeveelheden bruin vet. Bij kou zetten bruine cellen vet sneller om in warmte. Regelmatig rode peper producten eten, koud douchen of een wandeling door de kou zorgen ervoor dat je bruine vet aan het werkt gaat en branden je calorieën weg.
Bron is geschreven door samuel bom.
